"ဖက်" နှင့် "ဘက်" အကြောင်း
ဖက်” နဲ့ “ဘက်” အကြောင်း
———————————
မြန်မာစာရေးသားရာမှာ အသံထွက်ကြောင့် မှားသုံးတတ်တဲ့အထဲ “ဖက်” နဲ့ “ဘက်” လည်း ပါဝင်ပါတယ်။
ဥပမာ - “တောင်ဘက်၊ မြောက်ဘက်” လို့ ရေးရမှာလား၊ “တောင်ဖက်၊ မြောက်ဖက်” လို့ ရေးရမှာလား မကွဲပြားတတ်ပါဘူး။
“တွဲဖက်အထက်တန်းကျောင်း” လို့ ရေးရမှာလား၊ “တွဲဘက်အထက်တန်းကျောင်း” လို့ ရေးရမှာလား ရောထွေးနေတတ်ပါတယ်။ မောင်လှ ဟာ သူ့အမျိုးဖက်ချည်း ကြည့်နေတော့တာပဲ။” လို့ ရေးရမှာလား၊ “မောင်လှဟာ သူ့အမျိုးဘက်ချည်း ကြည့်နေတော့တာပဲ။” လို့ ရေးရ မှာလား ဝေဝါးနေတတ်ပါတယ်။
“ဖက်” ကို မြန်မာအဘိဓာန်မှာ -
ဖက်၊ ကြိ - ၁၊ သိမ်းကျုံးပိုက်ယူသည်။ ၂၊ ယှဉ်တွဲသည်။ ၃၊ ညီညွတ်သည်။ လိုက်သည်။
ကြိဝိ - ယှဉ်လျက်၊ ပြိုင်လျက်။
န - ၁၊ ထုပ်ရာ၌ အသုံးဝင်သော အင်ရွက်၊ ငှက်ပျောရွက် စသည့် ပြားပြန့်သော သစ်ရွက်မျိုး။ ၂၊ ဆေးလိပ်လိပ်ရာတွင် အသုံးပြုသော သနပ်ဖက် စသည်။
စည်း - အစုံရှိသောအရာကို တခြားစီရေတွက်ရာ၌ သုံးသောစကားလုံး။ “ဖိနပ်တစ်ဖက်”။
လို့ အနက် (၄) မျိုး ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။
အနက် (၁) က ကြိယာအနက်ဖြစ်ပါတယ်။ ကြိယာအနက်ကို (၃) မျိုးဖွင့်ပြထားပါတယ်။
“သိမ်းကျုံးပိုက်ယူသည်” ဆိုတဲ့ကြိယာအနက်က အသုံးမမှားနိုင်ပါဘူး။
ဥပမာ -
“မိခင်သည် သားငယ်ကို ဖက်ထားသည်။”
“ဦးသိန်းစိန်သည် အာဏာကို ဖက်ထားသည်။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
“ယှဉ်တွဲသည်” ဆိုတဲ့ကြိယာအနက်ကတော့ အသုံးမှားနိုင်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“မြကျောက်ဟာ ရွေှနဲ့ ဖက် မှ အဖိုးတက်တယ်။”
“သူတော်ကောင်းဟာ တရားနဲ့ ဖက်မှ အဖိုးတက်တယ်။”
“စစ်အစိုးရဟာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေနဲ့ ဖက်နေတယ်။”
ဆိုတဲ့ ဝါကျမျိုးတွေမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
မြကျောက်နဲ့ ရွှေ၊ သူတော်ကောင်းနဲ့ တရား၊ စစ်အစိုးရနဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြတ်မှု ယှဉ်တွဲကြောင်း ပြနေပါတယ်။
“ညီညွတ်သည်၊ လိုက်သည်” ဆိုတဲ့ ကြိယာအနက်ကလည်း အသုံမှားနိုင်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“အရက်သမားဟာ ဘယ်နေရာနေနေ အသောက်လေးတော့ ဖက်တာပဲ။”
“အရာကျပြန်ဝန်ဟာ ဘာပဲပြောပြော မုသားလေးတော့ ဖက်တာပဲ။”
“အာဏာလေးရတာနဲ့ လာဘ် ဖက် တော့တာပဲ။”
ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ အရက်သမားနဲ့ အသောက်၊ အရာကျပြန်ဝန်နဲ့ မုသား၊ အာဏာရသူနဲ့ လာဘ် ညီညွတ်ကြောင်း၊ လိုက်ဖက်ကြောင်း ပြနေပါတယ်။
“ယှဉ်လျက်၊ ပြိုင်လျက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနအနက်ကလည်း အသုံးမှားနိုင်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“သေရည်သည် အရက်သမား၏ အဖက် ဖြစ်သကဲ့သို့ မုသားသည် ကြံ့ဖွတ်ပါတီဝင်များ၏ အဖက် ဖြစ်၏။”
“ကရုဏာ၊ မုဒိတာသည် သူတော်ကောင်းတို့၏ အဖက် ဖြစ်သကဲ့သို့ လာဘ်လာဘသည် အာဏာရှင်တို့၏ အဖက်ဖြစ်၏။”
“အရညဝါသီတို့သည် တောတောင်ကို အဖက် ပြုသကဲ့သို့ စစ်အစိုးရသည် လက်ပတ်နီတို့ကို အဖက် ပြုလေသည်။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ သုံးနိုင်ပါတယ်။
သေရည်ဟာ အရက်သမားနဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်”ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
မုသားဟာ အာဏာရပါတီဝင်များနဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်” ဆိုတဲ့ ကြိယာကို “အဖက်” ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
ကရုဏာ၊ မုဒိတာဟာ သူတော်ကောင်းတို့နဲ့ ယှဉ်လျက်တွဲလျက်တည်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်” ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
လာဘ်လာဘဟာ အာဏာရှင်တို့နဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်” ဆိုတဲ့ကြိယာကို အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
အရညဝါသီတို့ဟာ တောတောင်နဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ပြု” ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ဆိုတဲ့ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
စစ်အစိုးရဟာ လက်ပတ်နီနဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ပြု” ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
နာမ်အနက် “ဖက်” ကတော့ အသုံးမှားစရာမရှိပါဘူး။
ဥပမာ -
“စံပယ်ပန်းထုပ်သော ဖက် သည် မွှေးရနံ့ စွဲသကဲ့သို့ တရားတည်းဟူသော ဖက် နှင့်ထုပ်ပိုးထားသော လူသည် မွှေးရနံ့သင်းပေလိမ့်မည်။”
“ငါးပုပ်ထုပ်သော ဖက်သည် အပုပ်နံ့စွဲသကဲ့သို့ လိမ်လည်လှည့်ဖျားခြင်းတည်းဟူသော ဖက်နှင့် ထုပ်ပိုးထားသော လူသည် အပုပ်နံ့စွဲပေလိမ့်မည်။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ “ဖက်” အသုံးကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။
ပစ္စည်းအနက် “ဖက်” ကလည်း အသုံးမှားတတ်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“ဂန္ဓီကြီးသည် ရထားပေါ်အတက်တွင် ဖိနပ် တစ် “ဖက်” ကျွတ်ကျခဲ့သောကြောင့် နောက် တစ်“ဖက်” ကိုပါ ချထားခဲ့လိုက်လေ၏။”
“ရှေ့တန်းရောက်စစ်သားများအနက် အချို့သည် စစ်မြေပြင်၌ ခြေထောက်တစ် “ဖက်” ချန်ထားရစ်ခဲ့ရလေ၏။”
“အရာကျပြန်ဝန်ကိုသာ အလုပ်မှ ထုတ်ပယ်လိုက်လျှင် ပြည်သူကိုလှည့်ဖြားရန် အာဏာရှင်၏ လက် တစ် “ဖက်” ပြုတ်သွားခြင်း မည်ပေလိမ့်မည်။ အာဏာရှင်တို့မည်သည် သူတို့ လက်တစ် “ဖက်” ကို ဘယ်တော့မျှ အပြုတ်ခံလိမ့်မည်မဟုတ်ချေ။
ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ “ဖက်” ဟာ “အစုံရှိသောအရာကို တခြားစီရေတွက်ရာ၌ သုံးသောစကားလုံး“ ဖြစ်ကြောင်း ပေါ်လွင်နေပါတယ်။
“ဘက်” ကိုတော့ မြန်မာအဘိဓာန်မှာ -
ဘက်၊ န - ၁၊ အရပ်မျက်နှာ။ ၂၊ ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြား။ “သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက်”
လို့ နာမ်အနက် (၂) မျိုး ဖွင့်ထားပါတယ်။
အနက် (၁) က အရပ်မျက်နှာဖြစ်ကြောင်း ပြပါတယ်။ အသုံးမှားတတ်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“အရှေ့ဘက် တည့်တည့်သို့သွားလျှင် ကညင်ပင်ကြီး တစ်ပင် တွေ့ပါလိမ့်မည်။”
“လွှတ်တော်ကြီး၏ မြောက်ဘက်ရှိ ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်လေးမှာ ဘူဒိုဇာဒဏ်ခံလိုက်ရချေပြီ။”
“ဤနေရာမှ တောင်ဘက်သို့လားသော ဧကတစ်ထောင်ကို တပ်က သိမ်းပြီးချေပြီ။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ “ဘက်” ဟာ အရပ်မျက်နှာဖြစ်ကြောင်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။
အနက် (၂) က ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြားဖြစ်ကြောင်း ပြပါတယ်။
ဥပမာ -
“၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကျွနု်ပ်ဟာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ဘက်က ရပ်တည်မယ်။”
“စစ်အစိုးရအဖွဲ့ဟာ မကောင်းမှုဘက်ကချည်း နေတယ်။”
“ကျောင်းသားတွေဘက်က စရိုက်လို့ ကျွနု်ပ်တို့အစိုးရဘက်က ပြန်ရိုက်ရတာပါ။”
ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ “ဘက်” ဟာ ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြားဖြစ်ကြောင်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် “သိမ်းကျုံးပိုက်ယူသည်။ ယှဉ်တွဲသည်။ ညီညွတ်သည်။ လိုက်သည်။” ဆိုတဲ့ ကြိယာအသုံး၊ “ယှဉ်လျက်၊ ပြိုင်လျက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနအသုံး၊ “ထုပ်ရာ၌ အသုံးဝင်သော အင်ရွက်၊ ငှက်ပျောရွက် စသည့် ပြ ားပြန့်သော သစ်ရွက်မျိုး၊ ဆေးလိပ်လိပ်ရာတွင် အသုံးပြုသော သနပ်ဖက်” ဆိုတဲ့ နာမ်အသုံး၊ အစုံရှိသောအရာကို တခြားစီရေတွက်ရာ၌ သုံးသောစကားလုံး” ဆိုတဲ့ ပစ္စည်းအသုံးတွေမှာ “ဖက်” ကို သုံးရပြီး “အရပ်မျက်နှာ၊ ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြား” ဆိုတဲ့ နာမ်အသုံးမှာ “ဘက်” ကိုသုံးရပါတယ်ခင်ဗျာ။
ကိုယ့်လူမျိုးဘာသာစကားကို မှန်မှန်ကန်ကန်သုံးနိုင်ပါစေခင်ဗျာ။
စာကြွင်း
———
ကြိ - ကြိယာ
ကြိဝိ - ကြိယာဝိသေသန
န - နာမ်
စည်း - ပစ္စည်း
ကျမ်းကိုးစာရင်း
——————
၁။ မြန်မာအဘိဓာန်၊ ပထမအကြိမ်၊ ၁၉၉၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ၊ မြန်မာစာအဖွဲ့။
၂။ မြန်မာသဒ္ဒါ၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ၊ မြန်မာစာအဖွဲ့။
၃။ ငယ်ပေါင်းကြီးဖော်မြန်မာစာနှင့် အရေးအသားပြဿနာများ၊ မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၀၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ၊ ကောင်းသန့်စာပေ။
၄။ မြန်မာသဒ္ဒါနှင့် အသုံးအနှုန်း၊ ဦးဖေမောင်တင်၊ ပဉ္စမအကြိမ်၊ ၁၉၆၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ၊ စာပေဗိမာန်။
၅။ မြန်မာစာအရေးအသား၊ ကလောင်စုံ၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၁၄၊ သြဂုတ်လ၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာပေ။
———————————
မြန်မာစာရေးသားရာမှာ အသံထွက်ကြောင့် မှားသုံးတတ်တဲ့အထဲ “ဖက်” နဲ့ “ဘက်” လည်း ပါဝင်ပါတယ်။
ဥပမာ - “တောင်ဘက်၊ မြောက်ဘက်” လို့ ရေးရမှာလား၊ “တောင်ဖက်၊ မြောက်ဖက်” လို့ ရေးရမှာလား မကွဲပြားတတ်ပါဘူး။
“တွဲဖက်အထက်တန်းကျောင်း” လို့ ရေးရမှာလား၊ “တွဲဘက်အထက်တန်းကျောင်း” လို့ ရေးရမှာလား ရောထွေးနေတတ်ပါတယ်။ မောင်လှ ဟာ သူ့အမျိုးဖက်ချည်း ကြည့်နေတော့တာပဲ။” လို့ ရေးရမှာလား၊ “မောင်လှဟာ သူ့အမျိုးဘက်ချည်း ကြည့်နေတော့တာပဲ။” လို့ ရေးရ မှာလား ဝေဝါးနေတတ်ပါတယ်။
“ဖက်” ကို မြန်မာအဘိဓာန်မှာ -
ဖက်၊ ကြိ - ၁၊ သိမ်းကျုံးပိုက်ယူသည်။ ၂၊ ယှဉ်တွဲသည်။ ၃၊ ညီညွတ်သည်။ လိုက်သည်။
ကြိဝိ - ယှဉ်လျက်၊ ပြိုင်လျက်။
န - ၁၊ ထုပ်ရာ၌ အသုံးဝင်သော အင်ရွက်၊ ငှက်ပျောရွက် စသည့် ပြားပြန့်သော သစ်ရွက်မျိုး။ ၂၊ ဆေးလိပ်လိပ်ရာတွင် အသုံးပြုသော သနပ်ဖက် စသည်။
စည်း - အစုံရှိသောအရာကို တခြားစီရေတွက်ရာ၌ သုံးသောစကားလုံး။ “ဖိနပ်တစ်ဖက်”။
လို့ အနက် (၄) မျိုး ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။
အနက် (၁) က ကြိယာအနက်ဖြစ်ပါတယ်။ ကြိယာအနက်ကို (၃) မျိုးဖွင့်ပြထားပါတယ်။
“သိမ်းကျုံးပိုက်ယူသည်” ဆိုတဲ့ကြိယာအနက်က အသုံးမမှားနိုင်ပါဘူး။
ဥပမာ -
“မိခင်သည် သားငယ်ကို ဖက်ထားသည်။”
“ဦးသိန်းစိန်သည် အာဏာကို ဖက်ထားသည်။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
“ယှဉ်တွဲသည်” ဆိုတဲ့ကြိယာအနက်ကတော့ အသုံးမှားနိုင်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“မြကျောက်ဟာ ရွေှနဲ့ ဖက် မှ အဖိုးတက်တယ်။”
“သူတော်ကောင်းဟာ တရားနဲ့ ဖက်မှ အဖိုးတက်တယ်။”
“စစ်အစိုးရဟာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေနဲ့ ဖက်နေတယ်။”
ဆိုတဲ့ ဝါကျမျိုးတွေမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
မြကျောက်နဲ့ ရွှေ၊ သူတော်ကောင်းနဲ့ တရား၊ စစ်အစိုးရနဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြတ်မှု ယှဉ်တွဲကြောင်း ပြနေပါတယ်။
“ညီညွတ်သည်၊ လိုက်သည်” ဆိုတဲ့ ကြိယာအနက်ကလည်း အသုံမှားနိုင်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“အရက်သမားဟာ ဘယ်နေရာနေနေ အသောက်လေးတော့ ဖက်တာပဲ။”
“အရာကျပြန်ဝန်ဟာ ဘာပဲပြောပြော မုသားလေးတော့ ဖက်တာပဲ။”
“အာဏာလေးရတာနဲ့ လာဘ် ဖက် တော့တာပဲ။”
ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ အရက်သမားနဲ့ အသောက်၊ အရာကျပြန်ဝန်နဲ့ မုသား၊ အာဏာရသူနဲ့ လာဘ် ညီညွတ်ကြောင်း၊ လိုက်ဖက်ကြောင်း ပြနေပါတယ်။
“ယှဉ်လျက်၊ ပြိုင်လျက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနအနက်ကလည်း အသုံးမှားနိုင်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“သေရည်သည် အရက်သမား၏ အဖက် ဖြစ်သကဲ့သို့ မုသားသည် ကြံ့ဖွတ်ပါတီဝင်များ၏ အဖက် ဖြစ်၏။”
“ကရုဏာ၊ မုဒိတာသည် သူတော်ကောင်းတို့၏ အဖက် ဖြစ်သကဲ့သို့ လာဘ်လာဘသည် အာဏာရှင်တို့၏ အဖက်ဖြစ်၏။”
“အရညဝါသီတို့သည် တောတောင်ကို အဖက် ပြုသကဲ့သို့ စစ်အစိုးရသည် လက်ပတ်နီတို့ကို အဖက် ပြုလေသည်။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ သုံးနိုင်ပါတယ်။
သေရည်ဟာ အရက်သမားနဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်”ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
မုသားဟာ အာဏာရပါတီဝင်များနဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်” ဆိုတဲ့ ကြိယာကို “အဖက်” ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
ကရုဏာ၊ မုဒိတာဟာ သူတော်ကောင်းတို့နဲ့ ယှဉ်လျက်တွဲလျက်တည်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်” ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
လာဘ်လာဘဟာ အာဏာရှင်တို့နဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ဖြစ်” ဆိုတဲ့ကြိယာကို အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
အရညဝါသီတို့ဟာ တောတောင်နဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ပြု” ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ဆိုတဲ့ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
စစ်အစိုးရဟာ လက်ပတ်နီနဲ့ ယှဉ်လျက်ပြိုင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး “ပြု” ဆိုတဲ့ကြိယာကို “အဖက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနက အထူးပြုပေးနေပါတယ်။
နာမ်အနက် “ဖက်” ကတော့ အသုံးမှားစရာမရှိပါဘူး။
ဥပမာ -
“စံပယ်ပန်းထုပ်သော ဖက် သည် မွှေးရနံ့ စွဲသကဲ့သို့ တရားတည်းဟူသော ဖက် နှင့်ထုပ်ပိုးထားသော လူသည် မွှေးရနံ့သင်းပေလိမ့်မည်။”
“ငါးပုပ်ထုပ်သော ဖက်သည် အပုပ်နံ့စွဲသကဲ့သို့ လိမ်လည်လှည့်ဖျားခြင်းတည်းဟူသော ဖက်နှင့် ထုပ်ပိုးထားသော လူသည် အပုပ်နံ့စွဲပေလိမ့်မည်။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ “ဖက်” အသုံးကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။
ပစ္စည်းအနက် “ဖက်” ကလည်း အသုံးမှားတတ်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“ဂန္ဓီကြီးသည် ရထားပေါ်အတက်တွင် ဖိနပ် တစ် “ဖက်” ကျွတ်ကျခဲ့သောကြောင့် နောက် တစ်“ဖက်” ကိုပါ ချထားခဲ့လိုက်လေ၏။”
“ရှေ့တန်းရောက်စစ်သားများအနက် အချို့သည် စစ်မြေပြင်၌ ခြေထောက်တစ် “ဖက်” ချန်ထားရစ်ခဲ့ရလေ၏။”
“အရာကျပြန်ဝန်ကိုသာ အလုပ်မှ ထုတ်ပယ်လိုက်လျှင် ပြည်သူကိုလှည့်ဖြားရန် အာဏာရှင်၏ လက် တစ် “ဖက်” ပြုတ်သွားခြင်း မည်ပေလိမ့်မည်။ အာဏာရှင်တို့မည်သည် သူတို့ လက်တစ် “ဖက်” ကို ဘယ်တော့မျှ အပြုတ်ခံလိမ့်မည်မဟုတ်ချေ။
ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ “ဖက်” ဟာ “အစုံရှိသောအရာကို တခြားစီရေတွက်ရာ၌ သုံးသောစကားလုံး“ ဖြစ်ကြောင်း ပေါ်လွင်နေပါတယ်။
“ဘက်” ကိုတော့ မြန်မာအဘိဓာန်မှာ -
ဘက်၊ န - ၁၊ အရပ်မျက်နှာ။ ၂၊ ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြား။ “သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက်”
လို့ နာမ်အနက် (၂) မျိုး ဖွင့်ထားပါတယ်။
အနက် (၁) က အရပ်မျက်နှာဖြစ်ကြောင်း ပြပါတယ်။ အသုံးမှားတတ်ပါတယ်။
ဥပမာ -
“အရှေ့ဘက် တည့်တည့်သို့သွားလျှင် ကညင်ပင်ကြီး တစ်ပင် တွေ့ပါလိမ့်မည်။”
“လွှတ်တော်ကြီး၏ မြောက်ဘက်ရှိ ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်လေးမှာ ဘူဒိုဇာဒဏ်ခံလိုက်ရချေပြီ။”
“ဤနေရာမှ တောင်ဘက်သို့လားသော ဧကတစ်ထောင်ကို တပ်က သိမ်းပြီးချေပြီ။”
ဆိုတဲ့ဝါကျမျိုးတွေမှာ “ဘက်” ဟာ အရပ်မျက်နှာဖြစ်ကြောင်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။
အနက် (၂) က ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြားဖြစ်ကြောင်း ပြပါတယ်။
ဥပမာ -
“၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကျွနု်ပ်ဟာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ဘက်က ရပ်တည်မယ်။”
“စစ်အစိုးရအဖွဲ့ဟာ မကောင်းမှုဘက်ကချည်း နေတယ်။”
“ကျောင်းသားတွေဘက်က စရိုက်လို့ ကျွနု်ပ်တို့အစိုးရဘက်က ပြန်ရိုက်ရတာပါ။”
ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ “ဘက်” ဟာ ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြားဖြစ်ကြောင်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် “သိမ်းကျုံးပိုက်ယူသည်။ ယှဉ်တွဲသည်။ ညီညွတ်သည်။ လိုက်သည်။” ဆိုတဲ့ ကြိယာအသုံး၊ “ယှဉ်လျက်၊ ပြိုင်လျက်” ဆိုတဲ့ ကြိယာဝိသေသနအသုံး၊ “ထုပ်ရာ၌ အသုံးဝင်သော အင်ရွက်၊ ငှက်ပျောရွက် စသည့် ပြ ားပြန့်သော သစ်ရွက်မျိုး၊ ဆေးလိပ်လိပ်ရာတွင် အသုံးပြုသော သနပ်ဖက်” ဆိုတဲ့ နာမ်အသုံး၊ အစုံရှိသောအရာကို တခြားစီရေတွက်ရာ၌ သုံးသောစကားလုံး” ဆိုတဲ့ ပစ္စည်းအသုံးတွေမှာ “ဖက်” ကို သုံးရပြီး “အရပ်မျက်နှာ၊ ရပ်တည်ရာအပိုင်းအခြား” ဆိုတဲ့ နာမ်အသုံးမှာ “ဘက်” ကိုသုံးရပါတယ်ခင်ဗျာ။
ကိုယ့်လူမျိုးဘာသာစကားကို မှန်မှန်ကန်ကန်သုံးနိုင်ပါစေခင်ဗျာ။
စာကြွင်း
———
ကြိ - ကြိယာ
ကြိဝိ - ကြိယာဝိသေသန
န - နာမ်
စည်း - ပစ္စည်း
ကျမ်းကိုးစာရင်း
——————
၁။ မြန်မာအဘိဓာန်၊ ပထမအကြိမ်၊ ၁၉၉၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ၊ မြန်မာစာအဖွဲ့။
၂။ မြန်မာသဒ္ဒါ၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ၊ မြန်မာစာအဖွဲ့။
၃။ ငယ်ပေါင်းကြီးဖော်မြန်မာစာနှင့် အရေးအသားပြဿနာများ၊ မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၀၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ၊ ကောင်းသန့်စာပေ။
၄။ မြန်မာသဒ္ဒါနှင့် အသုံးအနှုန်း၊ ဦးဖေမောင်တင်၊ ပဉ္စမအကြိမ်၊ ၁၉၆၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ၊ စာပေဗိမာန်။
၅။ မြန်မာစာအရေးအသား၊ ကလောင်စုံ၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၁၄၊ သြဂုတ်လ၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာပေ။
Comments
Post a Comment