"ပစ်" နှင့် "ပြစ်" အကြောင်း

မှားတတ်တဲ့ “ပစ်” နဲ့ “ပြစ်” အကြောင်း
———————————————

မြန်မာစာရေးသားရာမှာ အသံထွက်ကြောင့် မှားတတ်တဲ့အထဲ “ပစ်” နဲ့ “ပြစ်” လည်း ပါဝင်ပါတယ်။

ဥပမာ -

 “အမှိုက်တွေကို အမှိုက်ပုံးထဲ “ပစ်” ပါ။” လို့ ရေးရမှာလား၊ “အမှိုက်တွေကို အမှိုက်ပုံးထဲ “ပြစ်” ပါလို့ ရေးရမှာလား ရောထွေးနေတတ်ပါတယ်။ “မကောင်းမှုပြုသူများကို သူတော်ကောင်းတို့က အ“ပြစ်”တင် ကြ၏။” လို့ ရေးရမှာလား၊ “မကောင်းမှုပြုသူများကို သူတော်ကောင်းတို့က အ “ပစ်” တင် ကြ၏” လို့ ရေးရမှာလား မကွဲပြားတတ်ကြပါဘူး။

“ပစ်” ကို မြန်မာအဘိဓာန်မှာ -

ပစ်/ပျစ်/ ကြိ - ၁၊ အခြားတစ်နေရာသို့ အရှိန်နှင့် ရောက်စေသည်။ ၂၊ စွန့်ခွာသည်။ စွန့်ပစ်သည်။

စည်း - မထောက်ညှာသည့်သဘောကို ပြသောစကားလုံး။ (သတ်ပစ်၊ ဖျက်ပစ် စသည်ဖြင့် သုံးသည်။)

လို့ အနက် (၂) မျိုးဖွင့်ပါတယ်။

အနက် (၁) က ကြိယာအနက် ဖြစ်ပါတယ်။ အသုံးမှားနိုင်ပါတယ်။

ဥပမာ -

“၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးအခင်းတွင် စစ်တပ်သည် ပြည်သူတို့ကို သေနတ်နှင့် “ပစ်” ခဲ့သည်။”

“သစ်ရွက်ခြောက်စွန့် “ပစ်” ရန် ချောက်ကမ်းပါးရှိသည်၊ သားသမီးစွန့် “ပစ်” ရန် ချောက်ကမ်းပါး မရှိဟု ဆိုကြသည်။”

ဆိုတဲ့ ဝါကျမျိုးတွေမှာ သုံးနိုင်ပါတယ်။

အနက် (၂) က ပစ္စည်းအနက်ဖြစ်ပါတယ်။ အသုံးမှားနိုင်ပါတယ်။

ဥပမာ - “စစ်တပ်သည် လယ်သမားတို့၏ စိုက်ပျိုးမြေများကို အတင်းအဓမ္မ သိမ်း “ပစ်” သည်။”

“စစ်အစိုးရသည် ကျောင်းသားလူငယ်များကို ထောင်ချ “ပစ်” သည်။”

“သမ္မတဦးသိန်းစိန်သည် “သူတို့ကရိုက်လို့ ပြန် ရိုက်ရတာပါ” ဟူသောစကားကို သမ္မတမပီသစွာ ပြော “ပစ်” သည်။

ဆိုတဲ့ ဝါကျမျိုးတွေမှာ သုံးနိုင်ပါတယ်။

“ပြစ်” ကိုတော့ မြန်မာအဘိဓာန်မှာ သီးခြားဖွင့်ဆိုထားခြင်းမရှိဘဲ “ပြစ်ချက်၊ ပြစ်ဆာ၊ ပြစ်ဒဏ်၊ ပြစ်မှား၊ ပြစ်မှု၊ အပြစ်” ဆိုတဲ့ လုံးတွဲကြိယာအနက် နဲ့ နာမ်အနက် နှစ်မျိုးဖွင့်ထားပါတယ်။

ပြစ်ချက်၊ န - ကျူးလွန်မိသည့်အမှု။

ပြစ်ဆာ၊ န - အပြစ်အနာအဆာ။

ပြစ်ဒဏ်၊ န - ပြစ်မှုအတွက် ခံရသည့်ဒဏ်။

ပြစ်မှား၊ ကြိ - မိဘဆရာကျေးဇူးရှင် စသူကို မကောင်းကြံစည် ပြောဆိုပြုမူသည်။

ပြစ်မှု၊ န - ဥပဒေကို ဆန့်ကျင်ကျူးလွန်မှု၊ ကျူးလွန်သောအပြစ်။

အပြစ်၊ န - ၁၊ ချွတ်ယွင်းချက်။ အမှား။ စည်းကမ်းဥပဒေဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ခြင်း။ ၂။ ပြစ်ဒဏ်။ ၃၊ ကျောက်မျက်၌ရှိသော အနာအဆာ။
လို့ ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။

အနက်ဖွင့်ဆိုချက်တွေကို ခြုံငုံသုံးသပ်ကြည့်ရင် “ပြစ်” ဆိုတဲ့အသုံးဟာ “အပြစ်၊ ပြစ်မှု၊ အနာအဆာ၊ ချွတ်ယွင်းချက်၊ အမှား” ဆိုတဲ့အနက်တွေထွက်ကြောင်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။

ဥပမာ -

“အရာကျပြန်ဝန်သည် ပြည်သူအပေါ် လိမ်လည်လှည့်ဖြားသည့် ပြစ်ချက် ရှိသည်။”

“စစ်အစိုးရတစ်ဖွဲ့လုံးတွင် ပြစ်ဆာ လွတ်သောသူ တစ်ဦးမျှပင်မရှိ။”

“ပြည်သူကို နှိပ်စက်သည့် ပြစ်ဒဏ်သည် တစ်ချိန်တွင် နှိပ်စက်သူထံ ပြန်လာမည်ကား အသေအချာပင်ဖြစ်၏။”

“သမ္မတက မိဘပြည်သူများခင်ဗျာဟု တစ်ကြိမ်ပြောတိုင်း ပြည်သူကို တစ်ကြိမ် ပြစ်မှား ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။”

“အာဃာတမရှိသူများက ခွင့်လွှတ်မည်ဖြစ်သော်လည်း ကျူးလွန်သည့်ပြစ်မှု အတွက် လောကပါလတရားက ဆုံးမမည်သာဖြစ်၏။”

“စစ်အစိုးရသည် သူတို့ကျူးလွန်ထားသည် အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ဖို့ကြိုးစားရင်း နောက်ထပ် အပြစ်တစ်ခု ကျူးလွန်ရင်းဖြင့် သံသရာလည်နေတော့သည်။”

ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ သုံးထားတဲ့ “ပြစ်” အသုံးဟာ “အပြစ်၊ ပြစ်မှု၊ အနာအဆာ၊ ချွတ်ယွင်းချက်၊ အမှား” ဆိုတဲ့ အနက်ထွက်ကြောင်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် အခြားနေရာသို့ အရှိန်နှင့်ရောက်အောင် ပြုမူတဲ့သဘော၊ စွန့်ပစ်တဲ့ သဘောသက်ရောက်ရင် “ပစ်” ကို သုံးရမှာဖြစ်ပြီး “အပြစ်အနာအဆာ” သဘော သက်ရောက်ရင် “ပြစ်” ကိုသုံးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်ခင်ဗျာ။

ကိုယ့်လူမျိုးဘာသာစကားကို မှန်မှန်ကန်ကန်သုံးနိုင်ပါစေခင်ဗျာ။

စာကြွင်း
———
န - နာမ်
ကြိ - ကြိယာ
စည်း - ပစ္စည်း

ကျမ်းကိုးစာရင်း
———————
၁။ မြန်မာအဘိဓာန်၊ ပထမအကြိမ်၊ ၁၉၉၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ၊ မြန်မာစာအဖွဲ့။

၂။ မြန်မာသဒ္ဒါ၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ၊ မြန်မာစာအဖွဲ့။

၃။ ငယ်ပေါင်းကြီးဖော်မြန်မာစာနှင့် အရေးအသားပြဿနာများ၊ မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)၊ ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၀၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ၊ ကောင်းသန့်စာပေ။

၄။ ပြည်သူ့အတွက် မြန်မာစကားပြေ၊ မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)၊ ဒုတိယအကြိမ်၊ ၂၀၀၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ၊ ကံ့ကော်ဝတ်ရည်စာပေ။