ဒီမို ရဲ့ မှတ်စုများ...

မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၆) မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်းကို ကျွန်တော်ရေးလာတာ အပိုင်း (၅) အထိ ရှိပါပြီ။ အခု အပိုင်း (၆) မှာ ကျန်တဲ့နာမ်ဝိဘတ်များထဲက “လက်ခံပြဝိဘတ်” နဲ့ “နေရာပြဝိဘတ်” တို့အကြောင်းကို ရေးချင်ပါတယ်။ (၈) လက်ခံပြဝိဘတ် ------------------------ လက်ခံပြဝိဘတ်ဆိုတာ မြန်မာဘာသာစကားမှာရှိတဲ့ စကားလုံးလေး ဖြစ်ပါတယ်။ လက်ခံပြဝိဘတ် စကားလုံး (၁) လုံးသာ ရှိပါတယ်။ “အား” ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစကားလုံးလေးဟာ နာမ်၊ နာမ်စားတွေရဲ့နောက်မှာနေပြီး သူ့ရှေ့မှာရှိတဲ့ နာမ်၊ နာမ်စားဟာ “လက်ခံသူ” ဖြစ်ကြောင်းကို ဖော်ပြပေးပါတယ်။ ဥပမာ - “ယခုအခါတွင် ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးက ယပ်ကြိုက်သူကြီးအား ရွေှမေတ္တာများကို အပ်နှင်းကြချေပြီ။” “ထိုသို့သော မေတ္တာတရားမျိုးကို စာဖတ်သူကြီးအားလည်း ပေးလိုနေကြပြန်သည်။” ဆိုတဲ့ဝါကျတွေကို ကြည့်ပါ။ ပထမဝါကျမှာ “ ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးကပေးသော ရွေှမေတ္တာများကို လက်ခံသူ” တစ်နည်းအားဖြင့် “လက်ခံပြပုဒ်” ဟာ “ယပ်ကြိုက်သူကြီး” ဖြစ်ကြောင်း “အား” က ပြနေပါတယ်။ ဒုတိယဝါကျမှာ “ထိုသို့သောမေတ္တာတရားမျိုးကို လက်ခံသူ” တစ်နည်းအားဖြင့် “လက်ခံပြပုဒ်” ဟာ “စာဖတ်သူကြီး”

မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၅) မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်းကို ကျွန်တော်ရေးလာတာ အပိုင်း (၄) အထိ ရှိပါပြီ။ အခု အပိုင်း (၅) မှာ ကျန်တဲ့နာမ်ဝိဘတ်များထဲက “အသုံးခံပြဝိဘတ်” နဲ့ “အကြောင်းပြဝိဘတ်” တို့အကြောင်းကို ရေးချင်ပါတယ်။ (၆) အသုံးခံပြဝိဘတ် ------------------------ အသုံးခံပြဝိဘတ်ဆိုတာ မြန်မာဘာသာစကားမှာရှိတဲ့ စကားလုံးလေးတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အသုံးခံပြဝိဘတ် စကားလုံး (၂) လုံး ရှိပါတယ်။ “ဖြင့်” နဲ့ “နှင့်” တို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစကားလုံးလေးဟာ နာမ်၊ နာမ်စားတွေရဲ့နောက်မှာနေပြီး သူ့ရှေ့မှာရှိတဲ့ နာမ်၊ နာမ်စားဟာ “အသုံးပြုခံရသည့်အရာ” ဖြစ်ကြောင်းကို ဖော်ပြပေးပါတယ်။ ဥပမာ - “သမ္မတသည် “ ပြည်သူက လက်ခံလျှင် ဒုတိယအကြိမ်သက်တမ်းအတွက် စဉ်းစားပေးမည်ဟူသောစကား” ဖြင့် ပြည်သူကို စိတ်ဆင်းရဲသည်ထက်ဆင်းရဲအောင် ပြုလုပ်လေသည်။” “အာဏာရအစိုးရသည် ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတွင်လည်း “မဲခိုးခြင်း” ဖြင့် အနိုင်ရရန် ကြိုးပမ်းလိမ့်ဦးမည်။” “အာဏာရအစိုးရသည် မည်သည့်ကိစ္စမဆိုလုပ်ဆောင်ရာတွင် “အာဏာတည်မြဲရေး ဟူသော ရပ်တည်ချက်” နှင့် သာ လုပ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။” “ထို့ကြောင့် မဲစာရင်းရေတွက်ချိန်တွ

မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၄) မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်းကို ကျွန်တော်ရေးလာတာ အပိုင်း (၃) အထိ ရှိပါပြီ။ အခု အပိုင်း (၄) မှာ ကျန်တဲ့နာမ်ဝိဘတ်များထဲက “ရှေးရှုရာပြဝိဘတ်” နဲ့ “ဆိုက်ရောက်ရာပြဝိဘတ်” တို့အကြောင်းကို ရေးချင်ပါတယ်။ (၄) ရှေးရှုရာပြဝိဘတ် ----------------------------- ရှေးရှုရာပြဝိဘတ်ဆိုတာ မြန်မာဘာသာစကားမှာရှိတဲ့ စကားလုံးလေး ဖြစ်ပါတယ်။ ရှေးရှုရာပြဝိဘတ် စကားလုံး (၁) လုံးသာ ရှိပါတယ်။ “သို့” ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစကားလုံးလေးဟာ နာမ်၊ နာမ်စားတွေရဲ့နောက်မှာနေပြီး သူ့ရှေ့မှာရှိတဲ့ နာမ်၊ နာမ်စားဟာ “ ရှေးရှုရာနေရာ” ဖြစ်ကြောင်းကို ဖော်ပြပေးပါတယ်။ ဥပမာ - “သမ္မတသည် မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံသို့ ထွက်ခွာသွားချိန်တွင် မန္တလေးမြို့၌ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး အဓိကရုဏ်းဖြစ်ပေါ်လာစေရန် သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းမှာ တိုက်ဆိုင်လွန်းလှသည်ဟု ကျွနု်ပ် ထင်မြင်မိ၏။” “အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သော အစိတ်သားတို့၏ အပြုအမူသည် သူတို့မျိုးဆက်အနာဂတ်ကို ပျက်စီးခြင်းတည်းဟူသော ချောက်နက်သို့ ဦးတည်သွားစေကြောင်း သိမှသိပါလေစ။” “ကျွနု်ပ်တို့လိုလားသော အန

မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၃) မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၁) နဲ့ (အပိုင်း - ၂) ကို ကျွန်တော် ရေးခဲ့ပါပြီ။ (အပိုင်း - ၁)မှာ မြန်မာစာအရေးအသား မှန်ကန်ချင်ရင် “နာမ်ဝိဘတ်” များအကြောင်းကို ကျကျနနသိပြီး မှန်မှန်ကန်ကန်သုံးစွဲတတ်ဖို့လိုအပ်ကြောင်း၊ (အပိုင်း - ၂) မှာ နာမ်ဝိဘတ် (၁၇) မျိုးထဲက “ကတ္တားဝိဘတ်” အကြောင်းတို့ကို ရေးသားခဲ့ပါတယ်။ အခု (အပိုင်း - ၃) မှာ ကျန်တဲ့နာမ်ဝိဘတ်များထဲက “ကံဝိဘတ်” နဲ့ “ထွက်ခွာရာပြဝိဘတ်” တို့အကြောင်းကို ရေးချင်ပါတယ်။ (၂) ကံဝိဘတ် ------------------- ကံဝိဘတ်ဆိုတာ မြန်မာဘာသာစကားမှာရှိတဲ့ စကားလုံးလေး ဖြစ်ပါတယ်။ ကံဝိဘတ် စကားလုံး (၁) လုံး သာ ရှိပါတယ်။ “ကို” ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစကားလုံးလေးဟာ နာမ်၊ နာမ်စားတွေရဲ့နောက်မှာနေပြီး သူ့ရှေ့မှာရှိတဲ့ နာမ်၊ နာမ်စားဟာ “ပြုလုပ်ခြင်းခံရသူ”၊ “ပြုလုပ်ခြင်းခံရသောအရာ” ဖြစ်ကြောင်းကို ဖော်ပြပေးပါတယ်။ ဥပမာ - “လွှတ်တော်အတွင်းရှိ ပြည်သူက ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားခြင်းမရှိသော တစ်မတ်သားတို့သည် သူ့တို့ပထွေးအကျိုးကိုသာ ကြည့်သော ဦးနှောက်ကင်းမဲ့သည့် တိရစၧာန်သာသာ သတ္တဝါများပင် ဖြစ်သည်။” “ဖ

မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၂) မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၁) ကို ကျွန်တော် ရေးခဲ့ပါပြီ။ အဲဒီအပိုင်းမှာ မြန်မာစာအရေးအသား မှန်ကန်ချင်ရင် “နာမ်ဝိဘတ်” များအကြောင်းကို ကျကျနနသိပြီး မှန်မှန်ကန်ကန်သုံးစွဲတတ်ဖို့လိုအပ်ကြောင်း ကျွန်တော်ရေးသားခဲ့ပါပြီ။ နာမ်ဝိဘတ် ဆိုတာ မြန်မာဘာသာစကားမှာရှိတဲ့ စကားလုံးလေးတွေဖြစ်ကြောင်း၊ အဲဒီစကားလုံးလေးတွေဟာ နာမ်၊ နာမ်စားတွေရဲ့နောက်မှာနေပြီး သူ့ရှေ့က နာမ်၊ နာမ်စားတွေကို ပြုလုပ်သူဖြစ်ကြောင်း၊ အပြုလုပ်ခံရသူဖြစ်ကြောင်း၊ ထွက်ခွာရာနေရာဖြစ်ကြောင်း စသည်ဖြင့် ဝေဖန်ပိုင်းခြားပြနိုင်ကြောင်းများကို ကျွန်တော် ရေးသားခဲ့ပါပြီ။ နာမ်ဝိဘတ်ဟာ “ကတ္တားဝိဘတ်”၊ “ကံဝိဘတ်”၊ “ထွက်ခွာရာပြဝိဘတ်” စသည်ဖြင့် (၁၇) မျိုးရှိပါတယ်။ အဲဒီနာမ်ဝိဘတ် (၁၇) မျိုးက - (၁) ကတ္တားဝိဘတ် (၂) ကံဝိဘတ် (၃) ထွက်ခွာရာပြဝိဘတ် (၄) ရှေးရှုရာပြဝိဘတ် (၅) ဆိုက်ရောက်ရာပြဝိဘတ် (၆) အသုံးခံပြဝိဘတ် (၇) အကြောင်းပြဝိဘတ် (၈) လက်ခံပြဝိဘတ် (၉) နေရာပြဝိဘတ် (၁၀) အချိန်ပြဝိဘတ် (၁၁) ပိုင်ဆိုင်ခြင်းပြဝိဘတ် (၁၂) လိုက်လျောပြဝိဘတ် (၁၃) ယှဉ်တွဲပြဝိဘတ် (၁၄) ခ

မြန်မာဘာသာစကားတွင်ရှိသော နာမ်ဝိဘတ်များအကြောင်း (အပိုင်း - ၁) မနေ့က “နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ နိုင်ငံဂုဏ်ဆောင်အားကစားသမားများအား ဂုဏ်ထူးဆောင်လက်မှတ် ချီးမြှင့်ခြင်းနှင့် ဂုဏ်ပြုညစာစားပွဲအခမ်းအနား” ဆိုတဲ့ပွဲအကြောင်းကို ပြန်ဝန်ဦးရဲထွဋ်က တင်ထားတာကိုတွေ့လိုက်ပါတယ်။ အဲဒီအခမ်းအနား ခေါင်းစီးကိုတွေ့ပြီး ဒီစာကို ရေးဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် အခမ်းအနားတစ်ခု ကျင်းပရာမှာ မြန်မာစာအရေးအသားကို သတိပြုရေးသင့်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ မြန််မာဘာသာစကားမှာ “နာမ်ဝိဘတ်” ဆိုတဲ့ စကားလုံးလေးတွေရှိပါတယ်။ အဲဒီစကားလုံးလေးတွေက “နာမ်” “နာမ်စား” တွေရဲ့နောက်မှာ နေပြီး သူ့ရှေ့က “နာမ်” “နာမ်စား” တွေဟာ “ပြုလုပ်သူ (ကတ္တား)” ဖြစ်ကြောင်း၊ “ပြုလုပ်ခံ (ကံ)” ဖြစ်ကြောင်း၊ “ပိုင်ဆိုင်သူ” ဖြစ်ကြောင်း၊ “ထွက်ခွာရာနေရာ၊ အချိန်” ဖြစ်ကြောင်း စသည်ဖြင့် ခွဲခြားဖော်ပြပေးပါတယ်။ ဥပမာ - “ကလေးငယ်သည် ယင်အုံနေသော သူတောင်းစားကို ယပ်ခတ်ပေးသည်။” ဆိုတဲ့ဝါကျကို ကြည့်ပါ။ “ကလေးငယ်” ဆိုတဲ့နာမ်ပုဒ်ရဲ့နောက်မှာ “သည်” ဆိုတဲ့စကားလုံးလေး ရှိနေပါတယ်။ အဲဒီစကားလုံးလေးဟာ သူ့ရှေ့က နာမ်ပုဒ် “ကလေးငယ်” ဟာ “ယပ်ခတ်ခြင်းကိုပြုလုပ်သူ” တစ်နည်းအားဖြင

မြန်မာဘာသာစကားရှိ ‘ဗျည်း’ များအကြောင်း (အပိုင်း - ၃) “မြန်မာဘာသာစကားရှိ ‘ဗျည်း’ များအကြောင်း အပိုင်း (၂)” မှာ ဗျည်းဟာ သူ့ချည်းသက်သက် အသံမထွက်နိုင်ကြောင်း၊ သရကို အမှီပြုမှသာ အသံထွက်နိုင်ကြောင်း၊ မြန်မာဘာသာစကားမှာရှိတဲ့ ဗျည်းသံအရေအတွက်ကို ပညာရှင်အသီးသီးက အမျိုးမျိုးဆိုကြကြောင်း ပြောခဲ့ပါပြီ။ ဗျည်းသံတွေကို စာရေးတဲ့အခါမှာ အသုံးပြုနိုင်ဖို့ သင်္ကေတပြုလိုက်တဲ့အခါ ရလာတဲ့သင်္ကေတ တွေကို ဗျည်းအက္ခရာလို့ခေါ်ပါတယ်။ “မြန်မာဗျည်းအရေအတွက်နှင့်ပတ်သက်၍ ပညာရှင်များ အယူအဆကွဲပြားကြမည်ဖြစ်ပါသည်။ က၊ ခ၊ ဂ၊ ဃ၊ င၊ စ၊ ဆ၊ ဇ၊ ဈ၊ ည၊ ဋ၊ ဌ၊ ဍ၊ ဎ၊ ဏ၊ တ၊ ထ၊ ဒ၊ ဓ၊ န၊ ပ၊ ဖ၊ ဗ၊ ဘ၊ မ၊ ယ၊ ရ၊ လ၊ သ၊ သ၊ ဟ၊ ဠ၊ အ ဟူ၍ ဗျည်း သုံးဆယ့်သုံးလုံးရှိသည်ဟူသော အယူအဆမှာ အများနားလည်လက်ခံထားသော အယူအဆဖြစ်ပါသည်။” ဟု ဆရာကြီး မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ) က ဆိုပါတယ်။  အထက်ကဖော်ပြခဲ့တဲ့ မြန်မာဗျည်း (၃၃) လုံးထဲမှာ ‘ဂ - ဃ၊ ဇ - ဈ၊ ဋ - တ၊ ဌ - ထ၊ ဍ - ဎ၊ ဒ - ဓ၊ ဏ - န၊ ဗ - ဘ၊ ယ - ရ၊ လ - ဠ’ ဆိုပြီး အသံတူ အရေးကွဲသောဗျည်းတွေ ပါဝင်နေပါတယ်။ အဲဒီဗျည်းတွေဟာ မြန်မာဘာသာစကားမှာ အသံတူအရေးကွဲဗျည်းတွေသာဖြစ်ပေမဲ့ ပါဠိဘာသာစကား မှာတော့ အသံလည်းမတူ အရေးလည်းက

မြန်မာဘာသာစကားရှိ ‘ဗျည်း’ များအကြောင်း (အပိုင်း - ၂) “မြန်မာဘာသာစကားရှိ ‘ဗျည်း’ များအကြောင်း အပိုင်း (၁)” မှာ ဗျည်းဆိုတာ စကားသံဖြစ်အင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းတွေရဲ့  ‘ပိတ်ဆို့’ ‘တားဆီး’ ခြင်းကို ခံရပြီးမှ ခံတွင်းအပြင်ဘက်သို့ ထွက်ခွင့်ရတဲ့အသံ ဖြစ်ကြောင်း ဆိုခဲ့ပါပြီ။ စကားသံဖြစ်အင်္ဂါတွေရဲ့ ပိတ်ဆို့တားဆီးတယ်ဆိုတာကိုလည်း မြန်မာဗျည်းတွေ ထဲက ‘ပ၊ ဖ၊ ဗ၊ ဘ၊ မ’ တို့ဖြစ်ပေါ်လာပုံနဲ့ သာဓကဆောင်ခဲ့ပါပြီ။ ‘ဗျည်း’ ဟာ အသံဖြစ်ပေမဲ့ သူ့ချည်းသက်သက် အသံမထွက်နိုင်ပါ။ ‘သရသံ’ ကို အမှီပြုမှသာ အသံထွက်နိုင်ပါတယ်။ “ဗျည်းသံ၏ အတိုင်းအရှည်သည် တစ်မတြာခေါ် လက်ဖျစ်တစ်တွက် မျက်စိတစ်မှိတ် လျှပ်တစ်ပြက်ကာလ၏ တစ်ဝက် (မတြာဝက်) မျှသာရှိသည့်အတွက် အလွန်တိုတောင်း သောကြောင့်မိမိဘာသာ အသံမထွက်နိုင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဗျည်းသံမှန်သမျှကို သရသံနှင့်တွဲစပ်မှ အသံထွက်နိုင်ပါသည်” လို့ ဆရာကြီးမောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)က မိန့်ဆိုထားပါတယ်။  ‘က’ ဆိုတဲ့ ဗျည်းသံ ထွက်နိုင်ဖို့ ‘က- ဗျည်း’ ရယ် ‘အ - သရ’ ရယ်ပေါင်းမှသာ အသံထွက်နိုင် ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ‘သရ’ နဲ့ မပေါင်းရသေးတဲ့ ‘ဗျည်း’ ကို သင်္ကေတပြု တဲ့အခါ ‘ဗျည်း’ ပေါ်မှာ ‘တံခွန်လွှား’ ပြီး ရေးပါတယ်။  ဥပမ

မြန်မာဘာသာစကားရှိ ‘ဗျည်း’ များအကြောင်း (အပိုင်း - ၁) ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဘာသာစကားပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ဘာသာစကားလေ့လာသူ ပညာရှင် တွေ ဆိုကြပါတယ်။ ဆရာကြီး မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ) က ‘ဘာသာစကားကမ္ဘာကြီး’ လို့ပင် တင်စားခဲ့ပါ တယ်။  အဲဒီလောကျမြားလှနျးတဲ့ ဘာသာစကားတှကေို လေ့လာကွညျ့တဲ့အခါ ဘာသာစကားတစျခုနဲ့ အခွားဘာသာစကားတစျခု မတူညီကှဲပွားမှုတှေ အနညျးနဲ့အမြားဆိုသလို ရှိနေကွောငျးလညျး တှေ့ရပါ တယျ။ တစျခုနဲ့တစျခု ထပျတူကအြောငျတူတယျဆိုတဲ့ ဘာသာစကား ကမ်ဘာပေါျမှာ မရှိပါလို့လညျး ပညာရှငျတှေ ဆိုကွပါတယျ။  ဥပမာ - ‘တရုတ်ဘာသာစကား’ က စကားလုံးတွေဟာ စကားသံတစ်သံ အနက်တစ်ချက် ထွက်တဲ့ ‘ဧကဝဏ္ဏ’ စကားလုံးတွေ ဖြစ်ပြီး ‘မြန်မာဘာသာစကား’ က စကားလုံးတွေမှာ စကားသံ တစ်သံ အနက်တစ်ချက်ထွက်တဲ့ ‘ဧကဝဏ္ဏ’ စကားလုံးတွေရှိသလို အသံနှစ်သံ သုံးသံထွက်မှ အနက်တစ်ချက် ထွက်လေ့ရှိတဲ့ ‘ဗဟုဝဏ္ဏ’ စကားလုံးတွေ ရှိကြောင်းလည်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ‘မြန်မာဘာသာစကား’ ရဲ့ ဝါကျဖွဲ့ထုံးနဲ့ ‘အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား’ ရဲ့ ဝါကျဖွဲ့ထုံးကို နှိုင်းယှဉ် ကြည့်တဲ့အခါ မြန်မာဝါကျတွေမှာ ‘ကြိယာ’ ဟာ ဝါကျရဲ့ အဆုံးမှာ ထားဖွဲ့လေ့ရှိပြီး အင်္ဂလိပ်ဝါကျ တွေမှာ ကြိယာကို ‘ကတ္တား’ နေ

အသုံးမှားတတ်သော “ပဲ” နဲ့ “ဘဲ” ———————————————— မြန်မာစာရေးတဲ့အခါ အသံထွက်ဆင်တူတဲ့အတွက် စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံမှားတတ်တဲ့စကားလုံးတွေ အများကြီးရှိကြောင်း “မှီ၊ မီ”၊ “လျင်၊ လျှင်” အသုံးတွေကို သာဓကပြပြီး ကျွန်တော်ရေးခဲ့ပါတယ်။ အခုလည်း အသံထွက်ဆင်တူပြီး စာလုံးပေါင်းအမှားများတဲ့ “ပဲ” နဲ့ “ဘဲ” အကြောင်း နည်းနည်းပြောချင်ပါတယ်။ “ပဲ” ရဲ့အနက်ကို မြန်မာအဘိဓာန်မှာ - “ပဲ ၁၊ န - အသီးအစေ့စားရသော အသီးတောင့်သီးသည့် အပင်မျိုး။ ပဲ ၂၊ စည်း - ၁၊ (အပြော) ရည်ညွှန်းသောပုဒ်ကို လေးနက်စေသော စကားလုံး။ “လူပဲ။ နတ်ပဲ”။ ၂၊ ကြိယာ၏အနက်ကို ကန့်သတ်လိုရာ၌ သုံးသော စကားလုံး။ “စားရုံပဲ စားသည်”။ ပဲ ၃၊ န - ၁၊ (တစ်ကျပ်သား၊ တစ်လက်မ၏) ဆယ့်ခြောက်ပုံတစ်ပုံ ပမာဏ။ ၂၊ (ဗြိတိသျှခေတ်သုံး) ငွေတစ်ကျပ်၏ ဆယ့်ခြောက်ပုံတစ်ပုံပမာဏ။ (ရှေးမြန်မာနိုင်ငံသုံး) ငွေတစ်ကျပ်၏ နှစ်ဆယ်ပုံတစ်ပုံ။” လို့ အနက် ၃ ခု ဖွင့်ထားပါတယ်။  အနက် (၁) နဲ့ (၃) က အနက်မှား၊ အသုံးမှားစရာ အကြောင်းမရှိပါ။ အသုံးမှားနိုင်တာက အနက် (၂) ဖြစ်ပါတယ်။ အနက် (၁) နာမ်အနက်ဖြစ်ပါတယ်။ “အသီးအစေ့စားရသော အသီးတောင့်သီးသည့် အပင်မျိုး” ဖြစ်ကြောင်း ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။ ဥပ

“ ဖြင့် ” နဲ့ “ နှင့် ” ပါတဲ့ အသုံးခံပြပုဒ်အကြောင်း --------------------------------------- “ ဖြင့် ” နဲ့ “ နှင့် ” ပါတဲ့ အသုံးခံပြပုဒ် အကြောင်း နည်းနည်းပြောချင်ပါတယ်။ မြန်မာစာ၊ မြန်မာစကားမှာ တစ်ခုခုကိုသုံးပြီး လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ရွက်ကြောင်း ပြောဆိုတဲ့အခါ အသုံးပြုရာစကားလုံး နောက်မှာ ကပ်လိုက်ရတဲ့စကားလုံး ( ၂ ) လုံးရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေက “ ဖြင့် ” နဲ့ “ နှင့် ” ပါ။ အသုံးခံပြဝိဘတ်၊ အသုံးခံပြစကားလုံးလို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဖြင့်နဲ့ နှင့် ကပ်သုံးထားတဲ့ စကားလုံးကိုတော့ အသုံးခံပြပုဒ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဥပမာ - " ခွေးကို တုတ်ဖြင့် ရိုက်သည်။ " " ကားနှင့် လာခေါ်ပါ။ " ဆိုတဲ့ဝါကျတွေမှာ ခွေးကို ရိုက်ရာမှာ တုတ်ကို အသုံးပြုကြောင်း၊ လာခေါ်ရာတွင် ကားကိုအသုံးပြုရမည် ဖြစ်ကြောင်း ပေါ်လွင်စေသောစကားလုံးမှာ “ ဖြင့် ” ၊ “ နှင့် ” တို့ဖြစ်ပါတယ်။ “ ဖြင့်၊ နှင့် ” နှစ်လုံးအနက် အသုံးမှားနိုင်သော စကားလုံးဟာ “ နှင့် ” ဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမာ - “ မောင်ဘသည် တုတ်ဖြင့် မောင်လှကိုရိုက်သည် ” ဆိုတဲ့ဝါကျမှာ မောင်ဘဟာ မောင်လှကို ရိုက်ရာတွင် တုတ်ကိုအသုံးပြုကြော